Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, zwana też koksartrozą, to jedno z najczęstszych schorzeń układu ruchu. Może rozwijać się powoli i początkowo dawać niepozorne objawy, takie jak ból biodra podczas dłuższego chodzenia, utykanie czy trudność przy zakładaniu butów. Z czasem staje się jednak poważnym ograniczeniem w codziennym funkcjonowaniu.

Jeśli odczuwasz ból w pachwinie, pośladku lub bocznej stronie uda – ten artykuł pomoże Ci zrozumieć, co się dzieje i jak możesz skutecznie zadbać o swój staw biodrowy z pomocą fizjoterapii.

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego?

Koksartroza to przewlekłe, postępujące zwyrodnienie stawu biodrowego, które polega głównie na zużywaniu się chrząstki stawowej pokrywającej głowę kości udowej i panewkę miednicy. W miarę postępu choroby zmiany dotyczą także kości, więzadeł, mięśni i błony maziowej.

Uwaga: Nie myl jej z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) – RZS ma podłoże autoimmunologiczne, a jego objawy bywają podobne, ale mechanizm i leczenie są zupełnie inne.

Ilustracja obrazująca zmiany zwyrodnieniowe zachodzące w stawie biodrowym

Objawy zwyrodnienia stawu biodrowego (koksartrozy)

Typowe objawy zgłaszane przez pacjentów rozwijają się stopniowo i nasilają z czasem. Początkowo mogą być łagodne i pojawiać się jedynie przy większym wysiłku, ale z biegiem czasu wpływają na codzienne funkcjonowanie. Należą do nich:

• ból znajdujący się w pachwinie, po bocznej stronie biodra, na pośladku lub promieniujący wzdłuż uda do kolana,
• sztywność po dłuższym bezruchu (np. rano lub po siedzeniu),
• trudności przy wstawaniu, chodzeniu po schodach, przysiadach,
• ograniczenie zakresu ruchu biodra (rotacja wewnętrzna, wyprost i odwiedzenie),
• przeskakiwanie, trzeszczenie, uczucie “zablokowania” w stawie,
• problem z pełnym wyprostem i zgięciem (np. trudność w zakładaniu butów),
• utykanie, skrócenie kroku, ból podczas lub po dłuższym marszu.

Co powoduje zwyrodnienie stawu biodrowego?

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego wynika z degeneracji chrząstki stawowej, która pokrywa głowę kości udowej oraz panewkę stawu biodrowego. Co powoduje degenerację tej chrząstki? Wpływ na nią mają różne czynniki, które omówimy poniżej:

Zaburzenia biomechaniki

Wynikają z nieprawidłowego kontaktu powierzchni stawowych oraz niewłaściwego rozkładu sił w stawie. Do najczęstszych należą:

• dysplazja stawu biodrowego (nabyta w dzieciństwie),
• zaburzenia osi kończyny dolnej, np. koślawość lub szpotawość kości udowej,
• anatomiczne wariacje predysponujące do błędnych ustawień kończyn, np. anterowersja kości udowej lub panewki stawu biodrowego,
• znaczna różnica długości kończyn (powyżej 0,5 cm),
• niewłaściwe ustawienie miednicy, kręgosłupa, stawu kolanowego lub stopy (wady postawy),
• konflikt panewkowo-udowy,
• hipermobilność lub hipomobilność stawu biodrowego.

Zaburzenia pochodzenia mięśniowego

Są wynikiem nieprawidłowego działania mięśni kontrolujących ruchy stawu oraz stabilizujących go. Do najczęstszych zaburzeń należą:

• zaburzenia elastyczności mięśniowej – przykurcz stawu biodrowego spowodowany nadmierną sztywnością mięśni zginających staw biodrowy i osłabieniem mięśni prostujących staw,
• osłabienie małych mięśni wewnętrznych, które odpowiadają za centrowanie głowy kości udowej w panewce,
• osłabienie mięśni odwodzących i rotujących na zewnątrz oraz stabilizujących podpór na jednej nodze (związane z objawem Trendelenburga i Duchenne’a).

Ilustracja obrazującą część mięśni, które stabilizują i poruszają stawem biodrowym.

Przebyte urazy i operacje

Negatywnie wpływają na funkcjonowanie stawu biodrowego, szczególnie jeśli nie była prowadzona odpowiednia rehabilitacja po urazach. Należy tu wymienić:

• uszkodzenia obrąbka panewki,
• choroba Perthesa (martwica głowy kości udowej),
• złamania szyjki kości udowej,
• złamania przezpanewkowe miednicy,
• zwichnięcia stawu biodrowego
• złamania zmęczeniowe w obrębie stawu.

Aktywność fizyczna

Różnice anatomiczne między ludźmi powodują, że pewne aktywności są dla nas łatwiejsze, a inne bardziej obciążające. Jeśli stawy biodrowe nie są przystosowane do danej aktywności (np. głębokich przysiadów czy długotrwałego siedzenia w niskiej pozycji), może to prowadzić do zwiększonego nacisku na powierzchnie stawowe i w efekcie – do zwyrodnienia. Długotrwały sport wyczynowy może przyspieszyć zużycie stawu.

Czynniki osobnicze

• wiek – zdolności regeneracyjne chrząstki stawowej maleją z wiekiem, a staw biodrowy staje się coraz bardziej "niewybaczający" uszkodzeniom,
• nadwaga/otyłość – zwiększa nacisk na powierzchnie stawowe, przyspieszając zużycie chrząstki,
• płeć – kobiety chorują częściej niż mężczyźni,
• siedzący tryb życia,
• choroby współistniejące, które upośledzają zdolności regeneracyjne tkanek, np. cukrzyca, dna moczanowa, osteoporoza, choroby tarczycy.

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego

Diagnoza koksartrozy (choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego) opiera się na szczegółowym wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych. Główne cele diagnostyki to: potwierdzenie obecności zmian zwyrodnieniowych, ocena ich stopnia zaawansowania oraz wykluczenie innych możliwych przyczyn bólu biodra.

Wywiad

Fizjoterapeuta zbiera informacje o charakterze bólu, czasie trwania objawów, porannej sztywności, a także o aktywnościach, które wywołują dolegliwości. Ważne jest również, by nie opierać się jedynie na miejscu występowania bólu – może on być przeniesiony z innych części ciała (np. z kręgosłupa).

Badanie fizykalne

W ramach konsultacji fizjoterapeuta ocenia m.in.:

• zakres ruchomości w stawie (bierny i czynny),
• reakcję na określone testy (np. test FABER, FADIR),
• siłę mięśniową i ich elastyczność,
• długość kończyn,
• wzorce ruchowe (np. przysiad),
• analizę chodu i ewentualne ograniczenia funkcjonalne.

Badania obrazowe

Choć badania takie jak RTG (rentgen), rezonans magnetyczny (MRI) czy USG są pomocne, warto pamiętać, że ból w stawie biodrowym nie zawsze koreluje z tym, co widzimy na zdjęciu rentgenowskim. W niektórych przypadkach zmiany zwyrodnieniowe mogą być widoczne w badaniach, ale pacjent nie odczuwa dużych dolegliwości. Z kolei inni pacjenci mogą cierpieć z powodu intensywnego bólu mimo minimalnych zmian w stawie.

Obecność zmian zwyrodnieniowych na zdjęciu rentgenowskim.

Leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

Wybór terapii zależy od stopnia zaawansowania zmian oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyróżnia się leczenie zachowawcze oraz operacyjne.

Leczenie zachowawcze (pierwszy etap)

1. Terapia manualna

Jest skuteczna szczególnie we wczesnych i średnio zaawansowanych stadiach choroby. Obejmuje:

• Mobilizacje i trakcje stawowe – poprawiają ruchomość, zmniejszają sztywność, działają przeciwbólowo poprzez stymulację mechanoreceptorów znajdujących się w torebce stawowej.
• Rozluźnianie tkanek miękkich – poprawa elastyczności mięśni i równowagi napięć mięśniowych wokół stawu.

Terapia manualna powinna być uzupełniona o odpowiednio dobrane ćwiczenia, które utrwalają efekty zabiegów.

2. Kinezyterapia – leczenie ruchem

Chrząstka stawowa nie posiada własnego unaczynienia – odżywia się przez dyfuzję z płynu stawowego, który krąży podczas ruchu.

Rodzaje ćwiczeń:

• Wzmacniające (np. mięśnie pośladkowe, stabilizatory miednicy),
• Rozciągające (np. zginacze biodra, pasmo biodrowo-piszczelowe),
• Koordynacyjne i równoważne,
• Odciążające (np. ćwiczenia w basenie lub z pomocą taśm).

Cele kinezyterapii:

• Zmniejszenie bólu i sztywności,
• Poprawa zakresu ruchomości,
• Wzmocnienie osłabionych grup mięśniowych,
• Zapobieganie przykurczom i kompensacjom,
• Poprawa chodu, równowagi i jakości życia,
• Profilaktyka operacji.

Właściwie prowadzona fizjoterapia zmniejsza dolegliwości bólowe pacjentów oraz poprawia ich sprawność funkcjonalną.

Leczenie operacyjne

Gdy zachowawcze metody zawodzą, a zmiany zwyrodnieniowe są zaawansowane, wykonuje się endoprotezoplastykę stawu biodrowego (alloplastykę).

Zabieg polega na usunięciu uszkodzonych struktur stawu i zastąpieniu ich sztucznymi elementami (metalowymi, ceramicznymi lub z tworzywa).

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to powszechny problem, który może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta. Wczesna diagnostyka i indywidualnie dobrane leczenie — szczególnie fizjoterapia — mogą skutecznie zahamować rozwój choroby i uniknąć konieczności operacji.

Jeśli odczuwasz ból biodra przy chodzeniu lub zauważyłeś inne opisane objawy – nie zwlekaj z wizytą u fizjoterapeuty. Wczesna interwencja to szansa na sprawne i bezbolesne funkcjonowanie.

Fizjoterapia w Gdańsku – indywidualne podejście do pacjenta

W gabinecie fizjoterapii w Gdańsku oferuję kompleksową terapię zwyrodnienia stawu biodrowego. Pracuję z pacjentami na każdym etapie zaawansowania choroby – od pierwszych objawów, aż po rehabilitację po endoprotezoplastyce.

Dlaczego warto?

✅ Indywidualna diagnostyka funkcjonalna

✅ Dobór ćwiczeń do budowy anatomicznej i stylu życia

✅ Nowoczesne metody terapii manualnej

✅ Realne efekty – zmniejszenie bólu, poprawa ruchomości, profilaktyka operacji

Umów się na konsultację fizjoterapeutyczną w Gdańsku

Nie zwlekaj, jeśli odczuwasz ból biodra, ograniczenie ruchomości lub trudności w chodzeniu. Im szybciej podejmiesz działania, tym większa szansa na uniknięcie zabiegu operacyjnego.

📞 571 814 717
📍 RehaFocus, Słowackiego 39A, 80-257 Gdańsk